20-10-2024
Στ΄ Κυριακή Λουκά
Ο Χριστός παρουσιάζεται στη διήγησή μας ως ελευθερωτής των ανθρώπων από τις δαιμονικές δυνάμεις. Σε αυτή την προσφορά ελευθερίας παρατηρούμε δύο τρόπους ανταπόκρισης των ανθρώπων: ο πρώτος εκπροσωπείται από τον δαιμονισμένο που θεραπεύτηκε, ο άλλος από τους κατοίκους της περιοχής στην οποία έγινε το θαύμα. Ο πρώτος, μετά την συνάντησή του με τον ελευθερωτή και σωτήρα Χριστό, μεταβάλλεται ριζικά: από γυμνός, γίνεται ιματισμένος και σωφρονών. Από ακοινώνητος που ζούσε στα μνήματα και στις ερημιές, βρίσκεται τώρα σε επικοινωνία με τους συνανθρώπους του, τους οποίους σπεύδει να συναντήσει για να τους διηγηθεί τη θαυματουργική θεραπεία του. αντί της επιθετικότητας και της καταστροφικής μανίας που είχε, (βλ. και Μκ 5,3-5 Μτ 8,28 κ.ε.), γίνεται τώρα η πηγή σωτηρίας των άλλων. Αντί της προηγούμενης διασπασμένης προσωπικότητάς του, που φαίνεται από την ονομασία «λεγεών», αποκτά τώρα ένα ενιαίο κέντρο, το οποίο γνωρίζει πολύ καλά τι θέλει: να μείνει κοντά στον Ιησού.
Ενώ όμως ο πρώην δαιμονισμένος επιθυμεί τη μόνιμη συντροφιά του Ιησού, οι κάτοικοι της περιοχής ζητούν την απομάκρυνση του ευεργέτη, γιατί τους κυρίεψε ο φόβος. Είδαν τη δύναμη του Ιησού και τρομοκρατήθηκαν, σκέφτηκαν αμέσως ότι η παρουσία ενός ισχυρού θαυματοποιού ανάμεσά τους, μπορεί να συνεπάγεται ίσως ορισμένες υλικές ζημιές, όπως ήταν π.χ. η καταστροφή της αγέλης των χοίρων. Ο «φόβος» τους, για τον οποίο ομιλεί ο ευαγγελιστής, δεν είναι το δέος και η συντριβή μπροστά στη δύναμη του θείου, η αρχή της αναγνώρισής του και της προσκύνησης, αλλά ο τρόμος μήπως η παρουσία του Ιησού τους οδηγήσει στη στέρηση των υλικών αγαθών, τα οποία δεν θέλουν να χάσουν. Τυφλοί ως προς το πνευματικό τους συμφέρον, βλέπουν μπροστά τους μόνο το υλικό συμφέρον. Απορρίπτουν την ελευθερία που χαρίζει ο Χριστός, που είναι ελευθερία για μια καλύτερη ποιότητα ζωής, και προτιμούν να γίνουν δούλοι των αποκτημάτων τους. Αρνούνται το πραγματικό είναι για να εγκλωβιστούν στο προσωρινό έχειν.
Πολλές φορές οι άνθρωποι δεν βλέπουν καθαρά, δεν διακρίνουν το σωστό, χάνουν τα μεγάλα για να κερδίσουν τα μικρά, διώχνουν τον Σωτήρα για να ζήσουν πιο άνετα. Οι κάτοικοι της περιοχής των Γαδαρηνών είναι οι τύποι των ανθρώπων που ασυλλόγιστα διώχνουν το σπόρο του θείου λόγου και αποδεικνύονται άγονο και πετρώδες έδαφος, για να θυμηθούμε την εικόνα της παραβολής του σπορέα. Βλέπουν επιφανειακά, κοινωνικά, συμβατικά, εγωκεντρικά. Εάν το χριστιανικό κήρυγμα δεν εξυπηρετεί τα σχέδιά τους, το παραμερίζουν. Εάν στέκεται εμπόδιο στις επιδιώξεις τους, το πολεμούν. Εάν ο Χριστός τους ενοχλεί, τον διώχνουν.
Κι όμως, εδώ βρίσκεται η τραγική ειρωνεία: παραμένουν κλεισμένοι στα δεσμά από τα οποία θέλει να τους λυτρώσει ο Χριστός. Δεν βλέπουν τα θαύματα της θείας αγάπης, με τα οποία είναι γεμάτος ο κόσμος. Σκέπτονται ψυχρά, εγκεφαλικά, εγκοσμιοκρατικά. Εκείνο που μεταβάλλει ριζικά τον άνθρωπο δεν είναι η ψυχρή λογική και το στενό και υλικό νοούμενο συμφέρον, αλλά η συνάντηση με τον Χριστό μέσα στον χώρο του βιώματος, ο διάλογος με αυτόν, η αναγνώρισή του ως ελευθερωτή.
Στην περιγραφή του δαιμονισμένου της διήγησής μας έχουμε μια εικόνα του ανθρώπου που είναι αιχμάλωτος των δαιμονικών δυνάμεων της κακίας, του μίσους, της καταστροφής. Στην περιγραφή του ίδιου ανθρώπου αλλά θεραπευμένου βλέπουμε την τεράστια υπαρξιακή αλλαγή που συντελείται από τη συνάντηση με τον Χριστό, τον σωτήρα και ελευθερωτή.
Η επιθυμία να μείνει κανείς κοντά στον Χριστό, όπως ο θεραπευμένος της περικοπής, επειδή ένιωσε την ελευθερία που προσφέρεται από αυτόν ως δώρο, ή η αποδίωξη του Χριστού χάριν κάποιου άλλου συμφέροντος, κατά το πρότυπο των Γαδαρηνών, είναι οι δύο δυνατές τοποθετήσεις των ανθρώπων έναντι της θείας δωρεάς της ελευθερίας. Η πρώτη μπορεί να σημάνει τη σωτηρία του, η δεύτερη την καταστροφή του.
12-10-2024
Κυριακή Δ΄. Λουκά. Η παραβολή του Σπορέως
Πολλές φορές αναρωτιούνται οι άνθρωποι και απορούν για τη φαινομενική
αποτυχία του χριστιανισμού μέσα στον κόσμο, που παρατηρείται αλλού σε μικρή
και αλλού σε μεγαλύτερη έκταση. Δεν θα έπρεπε, ύστερα από το λυτρωτικό έργο
του Χριστού μέσα σε έναν αφιλόξενο κόσμο και εν συνεχεία των μαθητών του μέσα
στην οικουμένη, και κυρίως ύστερα από προσπάθειες και πειραματισμούς τόσων
αιώνων, να βλέπαμε σήμερα μια μεγαλύτερη επίδραση του χριστιανισμού μέσα
στην ανθρωπότητα και μια πιο ενθαρρυντική εφαρμογή του; την απάντηση στο
ερώτημα αυτό μας δίνει η παραβολή, στην οποία γίνεται λόγος για ένα σποριά που
το έργο του δεν απέδωσε παντού τον ίδιο καρπό.
Το έργο βέβαια του σπορέα δεν υπήρξε ελαττωματικό. Ούτε ο σπόρος ήταν
χαλασμένος. Σκορπίστηκε παντού πλουσιοπάροχα, με την αφθονία που διακρίνει
τον Θεό, τον χορηγό κάθε αγαθού. Κι ακόμη σκορπίστηκε χωρίς διακρίσεις ή
προτιμήσεις. Ωστόσο το αποτέλεσμα δεν ήταν ανάλογο προς τη γενναιοδωρία της
σποράς. Ενώ ο σπόρος δόθηκε πλούσια και χωρίς διακρίσεις, δεν έγινε παντού
δεκτός με τον ίδιο τρόπο, την ίδια προθυμία, την ίδια ανταπόκριση. Έτσι, το
αποτέλεσμα δεν ήταν παντού το ίδιο αλλά ανάλογο με την δεκτικότητα και
αποδοτικότητα της γης που τον δέχτηκε.
Κι ακόμη πρέπει να παρατηρήσουμε τα εξής: πρώτα - πρώτα οι τρεις
περιπτώσεις αποτυχίας της σποράς δεν σημαίνουν τοπική αναλογία σε σχέση προς
την όλη επιφάνεια της γης, σε τρόπο ώστε να πει κανείς ότι κατά τα τρία τέταρτα το
έργο της σποράς απέτυχε, και καρποφόρησε μόνο το ένα τέταρτο. Απλώς
περιγράφονται ορισμένοι λόγοι αποτυχίας που πρέπει να βάλλουν σε σκέψεις τον
ακροατή ως προς την τοποθέτηση του εαυτού του. Και έπειτα κάνει εντύπωση η
τεράστια και θαυμαστή επιτυχία της τέταρτης περίπτωσης: η καλή γη αποδίδει
καρπό εκατονταπλασίονα, δηλαδή εκατό φορές περισσότερο απ’ ότι θα περίμενε
κανείς σε μια κανονική καρποφορία. Συχνά είμαστε έτοιμοι να τονίσουμε την
αποτυχία του χριστιανισμού σε ορισμένες περιπτώσεις, ξεχνώντας τους λόγους που
την προκάλεσαν και κυρίως ξεχνώντας ότι σε άλλες περιπτώσεις η επιτυχία του
υπήρξε αξιοθαύμαστη και πάνω από κάθε μέτρο και κάθε προσδοκία.
Στο απαισιόδοξο, πλην όμως πραγματικό, ερώτημα που θέσαμε
προηγουμένως, η παραβολή μας δίνει την εξής απάντηση: εάν ο σπόρος του
χριστιανισμού δεν βλάστησε παντού, ας μην αναζητούμε την αιτία ούτε στις
διαθέσεις του σπορέα ούτε στην ποιότητα του σπόρου, αλλά ας στραφούμε αλλού,
στο είδος του αγρού που δέχτηκε το σπόρο, στον τρόπο με τον οποίο
ανταποκρίθηκαν οι άνθρωποι στο ευαγγέλιο του Χριστού, στην ποιότητα της γης
που αντιπροσωπεύει ο καθένας μας.
Οι τρεις κατηγορίες αγόνου εδάφους που περιγράφονται στην παραβολή
είναι δυνατόν να βρεθούν σε πολλές εκφάνσεις της ζωής του καθενός μας. Άλλοτε
από αμέλεια, άλλοτε από επιπόλαιη και χωρίς βαθιές ρίζες αντιμετώπιση
ουσιαστικών πραγμάτων που σχετίζονται με την ίδια τη ζωή μας, άλλοτε από
αδυναμία να αντισταθούμε στην ευχαρίστηση της στιγμής, εμποδίζουμε την
καρποφορία του θείου λόγου μέσα μας.
Συνοψίζοντας τα νοήματα της παραβολής, μπορούμε να πούμε τα εξής:
1. Η παραβολή αυτή αποτελεί ένα αφυπνιστικό προσκλητήριο προς
αυτοέλεγχο, αυτοκριτική και αυτογνωσία. Ενώ εμείς από την μία μεριά
είμαστε έτοιμοι να διαπιστώσουμε ότι ο χριστιανισμός φαίνεται να απέτυχε
σε πολλούς ανθρώπους, να επιρρίψουμε την ευθύνη σε αυτούς που κακώς
τον εκπροσωπούν, να κατακρίνουμε θεσμούς και πρόσωπα, η παραβολή,
από την άλλη μεριά, εφιστά την προσοχή μας στο έδαφος που εκπροσωπεί ο
καθένας μας για το σπόρο του θείου λόγου.
2. Πέρα από αυτή την αυτοεξέταση, μας μεταδίδει κι ένα μήνυμα αισιοδοξίας:
παρά την αποτυχία ορισμένων περιπτώσεων, ο λόγος του Θεού τελικά
καρποφορεί, και μάλιστα με τρόπο εκπληκτικό και θαυμαστό, αποδίδοντας
καρπό εκατό φορές περισσότερο από το κανονικό. Για το αν βρίσκεται ο
άνθρωπος όχι στην καρποφόρα γη αλλά στο πετρώδες και άγονο έδαφος δεν
μπορεί να κατηγορήσει κανέναν άλλο παρά μόνο τον εαυτό του.
Ένα προσκλητήριο για έντιμη αυτοκριτική αποτελεί αυτή η παραβολή και
παράλληλα ένα έναυσμα για καλλιέργεια του εδάφους της ζωής μας, ώστε
να καρποφορήσει εν υπομονή.
Από το Κυριακοδρόμιο του «Άρτου Ζωής»
06-10-2024
Κυριακή Γ΄Λουκά
Στο σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα ο Χριστός έρχεται αντιμέτωπος με ένα από τα αμέτρητα ανθρώπινα «πάθια» και τους «καϋμούς», και συναντά σε κάθε ανθρώπινη πολιτεία που επισκέπτεται κατά την επίγεια ζωή του τον πόνο, την απόγνωση, τη θλίψη, την αρρώστια. Οι ευαγγελιστές αφηγούνται πως ο Κύριος με ευσπλαγχία σκύβει επάνω στον κάθε πονεμένο, ανταποκρίνεται φιλάνθρωπα στις εκκλήσεις για βοήθεια, συντρέχει και θεραπεύει. Τόσο ο ευαγγελιστής Λουκάς όσο και οι υπόλοιποι ευαγγελιστές συνδέουν αυτή την ευεργετική δράση του Κυρίου όχι μόνο με τη γενικότερη φιλάνθρωπη στάση του αλλά κυρίως με τη θεϊκή μεσσιανική του ιδιότητα και την εγκαινίαση από αυτόν της βασιλείας του Θεού.
Μέσα σε αυτή τη γενικότερη συνάφεια θα πρέπει να εντάξουμε και το θαύμα που περιγράφει η σημερινή ευαγγελική περικοπή. Ο Ιησούς έρχεται κυριολεκτικά αντιμέτωπος με το πιο βασανιστικό πρόβλημα της ανθρώπινης ύπαρξης, το πρόβλημα του θανάτου. Στην πύλη της Ναΐν , μιας μικρής πόλης της Γαλιλαίας, ο Ιησούς και η συνοδεία του συναντούν μια νεκρική πομπή. Μία χήρα μάνα, συνοδευόμενη από αρκετούς συμπατριώτες της, οδηγεί τον νεκρό γιό της στην τελευταία του κατοικία. Μέσα σε μία μόνο πρόταση ο ευαγγελιστής Λουκάς κατορθώνει με λιτό και συνάμα ρεαλιστικό τρόπο να αποτυπώσει την τραγικότητα του γεγονότος. Μία χήρα γυναίκα, μόνη, στερημένη από τη μοναδική της παρηγοριά και προστασία, το μονάκριβό της γιο, θρηνεί τη διπλή απώλεια του παιδιού και προστάτη της. Δεν υπάρχει τίποτα που να μπορεί να απαλύνει τον πόνο της, να την παρηγορήσει. Διαβάζοντας προσεκτικά την περικοπή, θα δούμε πως αυτή η γυναίκα κι όχι ο νεκρός γιός της είναι το κεντρικό πρόσωπο του δράματος. Ο αβάσταχτος πόνος της θα γίνει η αφορμή για τη θαυματουργική παρέμβαση του Ιησού στη συνέχεια.
Η πομπή με τον νεκρό στην κορυφή της, κινείται προς τον τόπο της ταφής έξω από την πόλη. Και τότε εκεί, στην είσοδο της πόλης, τους συναντά μια άλλη ομάδα ανθρώπων, που έχει επικεφαλής της τον Ιησού Χριστό. Η εικόνα έχει ένα βαθύ θεολογικό συμβολισμό, τον οποίο εντόπισαν οι ερμηνευτές Πατέρες της Εκκλησίας: ο θάνατος, του οποίου την τραγική παρουσία μέσα στον κόσμο των ανθρώπων υπογραμμίζει ο νεκρός νέος, συναντά τον Ιησού Χριστό, που είναι η ζωή. Κι όπως συμβαίνει με το φως, που νικά το σκοτάδι, όσο πυκνό κι αν είναι το δεύτερο, έτσι και στη διήγησή μας αυτή η συνάντηση της Ζωής και θανάτου δεν μπορούσε παρά να έχει ως μοναδικό νικητή τη Ζωή.
Καταλύτης για τα γεγονότα που θα ακολουθήσουν είναι η τραγική μητέρα. Μολονότι ο Ιησούς μοιάζει να ενεργεί αυτόκλητος, ο ευαγγελιστής Λουκάς εξηγεί πως ο Ιησούς θα ενεργήσει όπως ενήργησε, επειδή «εσπλαχνίσθη επ’ αυτή», σπλαχνίστηκε δηλαδή τη μητέρα του νεκρού. Το ρήμα σπλαχνίζομαι, που χρησιμοποιεί εδώ ο ευαγγελιστής για να δηλώσει τα συναισθήματα του Ιησού απέναντι στην πονεμένη μάνα, δηλώνει τη βαθιά συγκίνηση και τον εσωτερικό συγκλονισμό. Χρησιμοποιείται στα Ευαγγέλια πάντα σε σχέση με το Χριστό, για να δηλώσει τα αισθήματά του απέναντι στους ανθρώπους, ή σε σχέση με πρόσωπα (σε κάποιες παραβολές) που μιμούνται την ευσπλαχνία του Θεού Πατέρα (ο καλός Σαμαρείτης, για παράδειγμα, σπλαχνίζεται τον τραυματία, ο πατέρας σπλαχνίζεται τον άσωτο γιό του). Ο Κύριος συγκλονίζεται λοιπόν από τον ανείπωτο πόνο αυτής της γυναίκας, ο οποίος φαίνεται να λειτουργεί ως η πιο γερή έκκληση για βοήθεια, και φιλάνθρωπα ανταποκρίνεται. Μη κλαίε, μην κλαις λέει παρηγορητικά στη μητέρα, κατευθύνεται στη σορό, σταματά τη νεκρική πομπή και με εξουσία δίνει την εντολή στον νεκρό: «νεανίσκε σοι λέγω εγέρθητι». Και ο μέχρι πριν λίγο νεκρός νέος ανασηκώνεται και αρχίζει να μιλά, απόδειξη πως έχει επιστρέψει στον κόσμο των ζωντανών. Η τελευταία πράξη αυτού του παραδόξου δράματος φέρνει και πάλι στο προσκήνιο τη μητέρα. Ο Ιησούς της παραδίδει τον αναστημένο γιό της κι αποκαθιστά με αυτόν τον τρόπο τη σχέση μεταξύ τους, που είχε διακοπεί εξαιτίας του θανάτου.
Ο ευαγγελιστής δεν μας αποκαλύπτει τίποτα για την αντίδρασή της, για την έκπληξη και τη χαρά της, για τις ευχαριστίες της προς τον Ιησού. Δεν είναι ο σκοπός του να αφηγηθεί απλώς μια θαυμαστή και συγκινητική ιστορία, αλλά να αποκαλύψει. Μέσα από αυτήν μία μεγάλη θεολογική αλήθεια, η οποία συνδέεται με το πρόσωπο του Χριστού και είναι ζωτικής σημασίας όχι μόνον για όσους έζησαν τα γεγονότα που περιγράφει, αλλά και για τον κάθε άνθρωπο, κάθε εποχής. Ο πυρήνας αυτής της αλήθειας μπορεί να αναζητηθεί στο δίπολο θάνατος-ανάσταση, γύρω από το οποίο αναπτύσσεται η ιστορία που διηγείται ο ευαγγελιστής Λουκάς. Ο θάνατος αναπόφευκτα και σκληρά εισβάλλει στον κόσμο των ανθρώπων, ο Ιησούς όμως, που είναι η Αυτοζωή, κατατροπώνει το θάνατο και με την ανάσταση χαρίζει και πάλι τη ζωή. Το πρόσωπο κλειδί, η πύλη που οδηγεί πέρα από το θάνατο στην αναστημένη ζωή, είναι ο ίδιος ο Ιησούς, η Ζωή και η Ανάστασις. Η έλευσή του στον κόσμο των ανθρώπων σήμανε την έναρξη της Βασιλείας του Θεού και την κατάλυση του κράτους του θανάτου και της δυστυχίας. Η αλήθεια αυτή συγκεκριμενοποιείται, όπως είδαμε, με πολύ παραστατικό τρόπο μέσα στο παράδειγμα της ανάστασης του γιου της χήρας της Ναΐν. Το περιστατικό στη Ναΐν αποτελεί μία προτύπωση, προφητεία δηλαδή και πρόγευση, της ανάστασης του ίδιου του Χριστού, η οποία θα σημάνει οριστικά το τέλος του θανάτου ως μοιραίας κατάληξης της ανθρώπινης ζωής.
Από το «Κυριακοδρόμιο», Άρτος Ζωής.
28-09-2024
Β΄. Κυριακή Λουκά 29-9-2024
Το αγαθοποιήσαι τους κακοποιούντας σε κτάσαι την ειρήνην.
Το να αγαθοποιώ όσους με κακοποιούν, με οδηγεί στην ειρήνη. Διότι όλοι οι άνθρωποι τελικώς μας βάζουν προσκόμματα. Με έναν λόγο, με ένα βλέμμα, με το περπάτημά τους, με την χαρά τους, με την λύπη τους, παρεμβαίνουν στην πορεία μας. Γι΄αυτό χρειάζεται φόβος και τρόμος, μη τυχόν και αντιδράσουμε στα προσκόμματα που μας βάζουν και διασαλευθεί η ειρήνη του νου και της καρδιάς μας, μήπως δηλαδή προκαλέσουμε τον αποχωρισμό από τον Θεό. Χρειάζεται φόβος και τρόμος, μη τυχόν και περιφρονήσω τον αδερφό μου, μη τυχόν νομίσω ότι αυτός είναι υπεύθυνος για τις συμφορές μου, διότι αυτό είναι ξεπεσμός μου από τον Θεό. Ο άγιος Ισαάκ τονίζει: ουδέποτε φταίει ο άλλος για κάποιο παράπτωμα, πάντοτε φταις εσύ. Δεν σου φταίει ο άλλος, επειδή εσύ κουράστηκες, αμάρτησες, δυσπίστησες, αλλοιώθηκες. Βλέπεις κάποιον να τρώει με τα χέρια του και αγανακτείς. Αυτό δείχνει σαφώς ότι δεν άρχισες ακόμη την πνευματική σου ζωή. Η άσκησή σου είναι στα προοίμια.
Για να μπορέσεις να ξεπεράσεις αυτούς τους σκοπέλους, να αγαθοποιείς όποιον σε κακοποιεί. Σκόρπα, όσο μπορείς, αγαθότητα. Είσαι στον κόσμο; Μπορείς να του βρεις δουλειά. Είσαι σε Κελλί; Μπορείς να του δώσεις ελεημοσύνη. Είσαι στο μοναστήρι ελεημοσύνη δεν μπορείς να κάνεις. Μπορείς όμως, εάν σε καταραστεί, να τον ευλογήσεις∙ εάν σε χτυπήσει από την δεξιά σιαγόνα, να του πεις, χτύπα με και από την άλλη. Δείξε την αγάπη σου, ανάλογα με το πώς σου ανοίγει δρόμο ο Θεός.
Εάν, από μικροψυχίας, αποκριθεί σοι ο αδελφός σου λόγον, βάσταξον αυτόν μετά χαράς, και, εάν εκζητήσεις τον λογισμόν σου εν κρίματι Θεού, ευρήσεις σεαυτόν αμαρτήσαντα.
Εάν εργάζεσαι με άλλους αδελφούς και κάποιος αδελφός σου από αδυναμία ή από μικροψυχία, όπως είναι φυσικό καμιά φορά να συμβαίνει, δεν σου μιλήσει καλά, εσύ μη στενοχωρηθείς. Βάσταξε τον πικρό και τον δριμύ λόγο μετά χαράς, διότι, εάν δεν προσέξεις, θα δημιουργηθεί μέσα σου λογισμός, ο οποίος θα είναι αμαρτία. Εάν μάλιστα τον κατηγορήσεις, επειδή σου φέρθηκε άσχημα, θα διπλασιάσεις την αμαρτία σου, ενώ αυτός ο καημένος μια μικροψυχία έδειξε.
Με το από μικροψυχίας ο αββάς Ησαïας προσπαθεί να εξηγήσει και να δικαιολογήσει γιατί δημιουργούνται οι κακές σχέσεις μεταξύ των χριστιανών και όλων των ανθρώπων. Όταν κάποιος μας φέρεται κακώς, εμείς αντιδρούμε απέναντί του σαν να μας υποτιμά και να μας ατιμάζει ή σαν να αποδίδει σε μας την ευθύνη, ενώ στην πραγματικότητα εκτίθεται αυτός, διότι δεν φέρεται καλά.
Σου λέγω να πας κάπου, και εσύ με βρίζεις. Σου λέγω, ευλόγησον, και εσύ με καταράσαι. Σου ζητώ να μου φέρεις κάτι, και εσύ με αποκαλείς τεμπέλη. Τότε αντιδρώ: Εμένα να πει τεμπέλη, που είμαι γέροντας! Δεν σεβάστηκε τα άσπρα μαλλιά μου! Όλα αυτά είναι δικαιολογίες, διότι ο άσχημος τρόπος του δεν έχει καμιά σχέση με αυτό που του είπες ή του ζήτησες. Απλώς αποδεικνύει την δική του κατωτερότητα, τις άσχημες κληρονομικές καταβολές του, την ψυχή του που είναι αδύνατη, το μυαλό του που δεν είναι σωστό, τα πάθη που κυκλοφορούν μέσα του και τον κάνουν να μην ξέρει τι λέει, εν τέλει το απαίδευτο του χαρακτήρος του. Αυτό σημαίνει από μικροψυχίας. Κάτι από όλα αυτά τον κάνει να μην μιλήσει καλά. Εσύ γιατί αντιδράς; Αντί να τον λυπηθείς, αντιδράς;
Το στόμα των ανθρώπων λαλεί πάντοτε από το περίσσευμα της καρδιάς. Και ο άνθρωπος που σου μίλησε έτσι αποκαλύπτει τον πόνο του, την πίκρα του. Όποιος δεν μιλάει ευγενικά, όποιος αντιμιλάει, όποιος διαμαρτύρεται, δεν είναι καλά. Πρέπει να τον καλύψουμε, να του δώσουμε να φάει και να ξεκουραστεί, και εσύ αντιδράς εναντίον του; μην αντιδράς, για μην κάνεις την αμαρτία σου διπλή.
Είδαμε τέσσερις λόγους και, όπως βλέπετε, ο αββάς Ησαïας μέχρι στιγμής βρίσκει τον Θεό μόνο στις σχέσεις μας με τους ανθρώπους. Τι ρεαλισμός υπάρχει στους οσίους πατέρες!
22-09-2024
Α΄ Κυριακή Λουκά
Ο θάλαμος της ψυχής μου είναι πνιγηρός και Εσύ χτυπάς την πόρτα. Φοβερό Πνεύμα Άγιον. Ένα λεπτό μονάχα, να αερίσω τον θάλαμό μου από τα ακάθαρτα πνεύματα και θα σου ανοίξω. Γιατί, και να ανοίξω έτσι όπως είναι, δεν θα μπεις σε έναν τέτοιον χώρο γεμάτο δυσοσμία. Και θα απομακρυνθείς από την πόρτα μου για πάντα. Μόνον ένα λεπτό, Σε ικετεύω, μέγιστε επισκέπτη μου!
Αχ ντροπή μου και θλίψη μου, πόσο αργεί να έρθει αυτή η στιγμή! Λίγο, λίγο ακόμα και ολόκληρη η ζωή μου στη γη θα χωρέσει μέσα σ’ αυτήν τη στιγμή. Όμως, Εσύ υπομονετικά περιμένεις στην πόρτα και αφουγκράζεσαι την ανάσα μου…
Θρασείς είναι οι απρόσκλητοι επισκέπτες μέσα μου· θρασείς και αναρίθμητοι. Πηγαίνω να ανοίξω το παράθυρο· αυτοί μου τραβάνε τα χέρια πίσω. Πηγαίνω στην πόρτα να νοιώσω την ζωοποιόν Σου παρουσία, αυτοί μου βάζουν τρικλοποδιά. Με έχουν δέσει με τη συνήθεια της απαίσιας δυσωδίας τους και φοβάμαι τη φρεσκάδα· σε κάθε καινούργιο τρέμω. Αχ! Μόνον μην αργήσω να Σου ανοίξω την πόρτα!
Όμως, να! Ακόμη και αν το κόστος της δουλικής αυτής ζωής είναι ο θάνατος, εγώ διάπλατα θα ανοίξω τα παράθυρα όλα και, με το όνομα της Παναχράντου Κόρης και Του Υιού της, θα διώξω από μέσα μου όλους τους μοχθηρούς αφέντες και τυράννους της ψυχής μου. Αλλά Εσύ, μόλις μπεις, θα ζωοποιήσεις το πτώμα μου με την ζωοποιό πνοή Σου, με την νεανική δύναμή Σου, με τη δροσιά της αγάπης σου…
Πνεύμα ανδρικής δύναμης, πρωινής φρεσκάδας, εσπερινής ησυχίας… Εσένα που είσαι πιο ελαφρύ από το όνειρο κι απ’ τον άνεμο πιο γρήγορο, πιο δροσερό από την δροσιά κι από τη φωνή της μάννας πιο γλυκύ, πιο φωτεινό από την φλόγα και από κάθε θυσιαστήριο πιο ιερό, πιο ισχυρό από την οικουμένη κι από την ζωή πιο ζωηρό. Εσένα ικετεύω και προσκυνώ! Συντρόφευσέ με στο απόκρημνο μονοπάτι προς την αιώνια μακαριότητα της Τριαδικής Θεότητος….
Πνεύμα πύρινο, που ποτέ δεν χωρίζεις από την Αιώνια Παρθενικότητα, εισχώρησε στην ψυχή μου και καθάρισέ την, Φώτισέ την και αρωμάτισέ την με το ουράνιο θυμίαμα. Σκήνωσε μέσα της και κάνε την δική Σου παρθένον. Για να συλληφθεί μέσα της το τραγούδι της σοφίας του Θεού. Για ν’ ανοίξει μέσα της το Όμμα της αιωνιότητος…
Εσύ που νωρίς ορθρίζεις και ποτέ δεν κοιμάσαι, δίδαξέ με να αγρυπνώ νηφάλια και να καρτερώ υπομονετικά….
Από το βιβλίο του αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, Προσευχές στην λίμνη
15-09-2024
Κυριακή μετά την ύψωση του τιμίου Σταυρού 2024
Η δύναμις του σταυρού μετατρέπει τα εμπόδια εις ευεργετήματα, τα αναδεικνύει θείας δωρεάς, εφόδια πνευματικά, αφορμάς δοξολογίας του Θεού. Παρά ταύτα εμείς δεν φοβούμεθα τίποτε περισσότερον, όσον τας θλίψεις και τας δυσχερείας. Αυτό όμως το καθημερινόν βίωμα των δυσχερειών και των πόνων, το οποίον μπροστά στα πόδια μας συνεχώς κατρακυλά, ο πάνσοφος Θεός και οικονόμος Πατήρ το κάμνει μεταγωγικόν εις τον ουρανόν. Μας δίδει την δυνατότητα όχι να υπεραρθώμεν των εμποδίων, αλλά να υπομένωμεν αυτά δια να μη χάσωμεν την βασιλείαν. Ο σταυρός λοιπόν δια μέσω των εμποδίων μας μεταβιβάζει το φρόνημα και τον νουν από της γης εις τον ουρανόν και ούτως αποκτώμεν θεϊκήν σκέψιν.
Πόσα βάρη δεν μας δημιουργούν καθ’ ημέραν, ακόμη και αυτό το επάγγελμα, το κοινωνικόν περιβάλλον, οι επιδιώξεις μας, οι αποτυχίες μας, οι ασθένειές μας οι ψυχικές και σωματικές! Πόσες φορές τις νύκτες οι ψυχές μας δεν ημπορούν να ησυχάσουν και τα μάτια μας να κλείσουν! Ο σαρκικός άνθρωπος ενώπιον των δυσκολιών αυτών κάμπτεται, κουράζεται, αγανακτεί. Ο φοβούμενος, επί παραδείγματι, την ασθένειαν και επιθυμών οπωσδήποτε να γίνει καλά, να αποφύγει τον πόνο, να απομακρύνει τον θάνατο, ή ο επιθυμών να ξεπεράσει το πρόβλημα του επαγγέλματός του, όταν όλα πηγαίνουν στραβά, ή να αλλοιωθεί το κοινωνικό του περιβάλλον, δια να μη γίνεται εμπόδιο στην χριστιανική του ζωή, περιπίπτει εις δίνην χείρονα της οδύνης, καθιστά μαύρην την ζωήν του, τρεμοσβύνει διαρκώς το χαμόγελόν του και μόνον ο θάνατος θα τον αναπαύσει. Όλα αυτά τα εμπόδια λαμβάνουν μίαν άλλην διάστασιν υπό το πρίσμα του σταυρού και ευθύς αμέσως τα γύρω μας, τα αντίθετα προς τον Θεόν, χρησιμοποιούνται ως σύμμαχα και φίλα, διότι παύω να ζητώ την αλλαγήν των και αλλάζω εγώ.
Μόχθος και ιδρώτας και αίμα μπορούμε να πούμε ότι είναι η ζωή του ανθρώπου, και εις τον οίκον του και εις την καρδίαν του και εις το περιβάλλον του μετά την προπατορικήν αμαρτίαν. Καθημερινό μας φαγοπότι είναι αυτά τα βιώματα. Τί έπρεπε να κάνει ο Θεός δια να κερδίσει ημάς τους ανθρώπους, οι οποίοι δεν προσκολλώμεθα εις Αυτόν αλλά φροντίζομεν δι’ αυτά; Αυτά ο Θεός τα προσλαμβάνει φιλανθρώπως και οικονομικώς, δια να τα χρησιμοποιήσει ως γλώσσαν του παρακλητικήν· τα προσδέχεται ως συνάλλαγμα ιερόν, το οποίον διευκολύνει τον πόθον της τελειώσεως και θεώσεως, το ταξίδι προς τον ουρανόν. Τα καταθέτει και τα αποθησαυρίζει εις τον λογαριασμόν μας «ένεκεν του ονόματός του» λέγων· εγώ θα σε κερδίσω δια μέσου αυτών. Αυτά τα οποία είναι όλα μάταια, αλλά εις αυτά σταματά η καρδία σου, θα γίνουν τα μέσα της σωτηρίας σου.
Δεν θέλει ο Θεός να είναι σκληρή η ζωή του πιστού αλλά αντιθέτως, να διάγει με την πληρότητα της χαράς Του. Είναι σκληραί όμως αι καρδίαι ημών από την αμαρτίαν, την οποίαν ημείς εφεύρομεν και εδέχθημεν τη υποβολή του δαίμονος. Είναι σκληραί από τα θελήματα και τας επιτυχίας μας και δεν θραύονται ευχερώς, δια να αναρρεύσουν αγάπησιν Χριστού και να πληρωθούν υπό της παρουσίας της εκείνου αγάπης και επομένως χρειάζεται σκληρόν τι να κτυπήσει την καρδίαν όπως ο πόνος, ο οποίος την σαλεύει και την τρικυμίζει. Ποσάκις θα προτιμούσε ο άνθρωπος να αποθάνει παρά να πονά! Αφήνει όμως ο Θεός τον πόνον αυτόν ως αληθινόν ευεργέτημά του λέγων· εδώ είμαι εγώ· ενώ εσύ νομίζεις ότι συνήντησες πόνον, κοίταξε, συναντάς εμένα.
08-09-2024
Το Γεννέθλιο της Θεοτόκου
Η εορτή αυτή (της γέννησης της Παναγίας) είναι μία από τις μεγάλες του έτους και είναι ασφαλώς έργο της θείας Πρόνοιας το γεγονός ότι τοποθετήθηκε λίγο μετά την είσοδό μας στο νέο λειτουργικό κύκλο, που θα μας ξαναθυμίσει ολόκληρο το μυστήριο της σωτηρίας, για να μας βοηθήσει να μετάσχουμε σ’ αυτό. Γι’ αυτό η ακολουθία της εορτής υπογραμμίζει τόσο έντονα τη διάσταση της χαράς που πρέπει να χαρακτηρίζει τον εορτασμό της Παναγίας.
Μέχρι τη γέννηση της Παναγίας ολόκληρος ο κόσμος ήταν έγκλειστος στην αμαρτία. Ασήκωτη θλίψη βάραινε πάνω του. Με την αμαρτία των προπατόρων και με όλες της αμαρτίες της ανθρωπότητας που ακολούθησαν, οι περισσότεροι άνθρωποι ήταν χωρισμένοι από τον Θεό, αποκομμένοι από τη μοναδική πηγή ζωής που είναι ο Κύριος. Ήταν αδύνατο για τον άνθρωπο να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με τον Θεό μόνο με τις δικές του δυνάμεις. Έπρεπε να παρέμβει για άλλη μία φορά ο Θεός στην ιστορία, για να ξαναδημιουργήσει αυτόν τον σύνδεσμο. Και το έκανε με τη σάρκωση, τον θάνατο και την εις Άδου κάθοδο του δευτέρου προσώπου της Αγίας Τριάδος, του Υιού και Λόγου του Θεού.
Η σωτηρία ήρθε στον κόσμο χάρη στη Μητέρα του Θεού επειδή εκείνη συναίνεσε, κατά την ημέρα του Ευαγγελισμού, στη Σάρκωση του Χριστού.
Γι’ αυτό η εορτή αυτή υμνείται στην ακολουθία ως πραγματική αυγή της σωτηρίας και άνοιξη της χάριτος και γι’ αυτό πρέπει να γεμίζει με χαρά τις καρδιές μας. Πράγματι, η γέννηση της Μητέρας του Θεού εκπλήρωσε κεφαλαιώδη ρόλο στην ιστορία της σωτηρίας μας. Έχει όμως σημαντικό ρόλο και στην πνευματική μας ζωή. Διότι δια της Θεοτόκου μπορούμε να εισέλθουμε αληθινά και με πληρότητα στο μυστήριο της σωτηρίας. Δια της δικής της αδιάλειπτης μεσιτείας και μητρικής συμπαραστάσεως, την οποία ασκεί μεσιτεύοντας συνεχώς για εμάς στον Υιό Της, μπορούμε να εισέλθουμε και να προοδεύσουμε στην πνευματική ζωή. Καμία πρόοδος δεν είναι εφικτή, αν δεν καταφύγουμε στη μεσιτεία της Παναγίας, αν δεν την θεωρήσουμε αληθώς και κατά χάριν Μητέρα μας. Εκείνη δια της μεσιτείας της, μπορεί για άλλη μία φορά, να επιτύχει από τον Θεό αυτή τη Χάρι που μας διαμορφώνει καθ’ ομοίωσιν του Υιού Της, που μας κάνει δια του βαπτίσματος όντως υιούς Θεού. Υιούς στους οποίους ο Πατήρ μπορεί να αναγνωρίσει τη ζώσα εικόνα του Υιού Του, χαραγμένη με φωτεινά ίχνη στις καρδιές μας από το Άγιο Πνεύμα, το Πνεύμα που ο αναστημένος μας αποστέλλει σε κάθε στιγμή της πνευματικής μας ζωής, όταν είμαστε δεκτικοί των δωρεών Του. Και γι’ αυτό η σημερινή εορτή είναι πηγή βαθύτατης χαράς.
Μαζί λοιπόν με την Θεοτόκο, οφείλουμε να κάνουμε τη ζωή μας μία διαρκή συγκατάθεση, μία μόνιμη συναίνεση στο θέλημα του Θεού και στη δωρεά της χάριτος, η οποία με τόσους τρόπους μας προσφέρεται μέσα στην Εκκλησία. Όπως λέω συχνά, μας προσφέρεται μέσα από τη χάρι των μυστηρίων, μέσα από τη μελέτη του Λόγου του Θεού, αλλά και μέσα από την τήρηση όλων αυτών των παραδόσεων και των κανόνων της Εκκλησίας, οι οποίοι δεν είναι απλοί κανονισμοί, αλλά οδοί ζωής, πράγματα που ευαρεστούν στον Θεό. «Μακάριοί εσμέν Ισραήλ, ότι τα αρεστά τω Θεώ ημίν γνωστά εστί».
Ας ζητήσουμε, λοιπόν, από την Μητέρα του Θεού να μας εξασφαλίζει τη χάρη να καταλαβαίνουμε τα παραπάνω όλο και καλύτερα, να συναινούμε όλο και περισσότερο με την ορμή της ψυχής μας, με πολλή εσωτερική χαρά.
31-08-2024
Αγαπητοί μου Αγιοχαραλαμπίτες,
Με αυτό το μήνυμα που μας εισάγει στην νέα εκκλησιαστική χρονιά θα ήθελα να ευχηθώ σε όλους μας καλή δύναμη για τον αγώνα της αγιότητας που συνεχίζεται χωρίς διακοπή. Να μη πάει χαμένο το σχέδιο της θείας οικονομίας, που περιγράφεται στο κείμενο του Ησαϊα που θα διαβάσετε παρακάτω. Γιατί αυτό αποκαλύπτει την αποστολή του Χριστού μας στον κόσμο, όχι «τω καιρώ εκείνω» αλλά «νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων.
Με πολλές ευχές
π. Αθανάσιος
«Η Εκκλησία του Χριστού εορτάζει σήμερα την αρχή της Ινδικτιώνος –από την λατινική λέξη “indictio”, η οποία σημαίνει ορισμός- δηλαδή την έναρξη του εκκλησιαστικού έτους. Ο όρος προήλθε από την συνήθεια των Ρωμαίων αυτοκρατόρων να ορίζουν διά θεσπίσματος για διάστημα δεκαπέντε χρόνων το ποσό του ετησίου φόρου, που εισέπρατταν αυτή την εποχή για την συντήρηση του στρατού. Κατ’ επέκταση καθιερώθηκε να ονομάζονται ινδικτιώνες και οι δεκαπενταετείς αυτοί κύκλοι που άρχισαν επί Καίσαρος Αυγούστου, τρία χρόνια πριν από τη γέννηση του Χριστού.
Επειδή ο Σεπτέμβριος είναι εποχή συγκομιδής καρπών και προετοιμασίας για τον νέο κύκλο βλαστήσεως, ταίριαζε να εορτάζουν οι χριστιανοί την αρχή της γεωργικής περιόδου αποδίδοντας ευχαριστίες στο Θεό για την εύνοιά του προς την κτίση. Είναι αυτό που έκαναν ήδη οι Ιουδαίοι σύμφωνα με τις εντολές του Μωσαϊκού Νόμου την πρώτη δηλαδή ημέρα του εβδόμου Ιουδαϊκού μηνός, αρχές Σεπτεμβρίου, τελούσαν την εορτή της Νεομηνίας ή των Σαλπίγγων, κατά την οποία εσχόλαζαν από κάθε εργασία, για να προσφέρουν θυσίες ολοκαυτωμάτων «εις οσμήν ευωδίας Κυρίω» (Λευϊτ. 23, 18).
Ο Χριστός, ο Υιός και Λόγος του Θεού, ο δημιουργός του χρόνου και του σύμπαντος, ο προάναρχος Βασιλεύς των αιώνων, ο οποίος εσαρκώθη, για να αποκαταλλάξει τα πάντα εις Εαυτόν και να συναγάγει Ιουδαίους και εθνικούς εις μίαν Εκκλησίαν, ήθελε να ανακεφαλαιώσει εν Εαυτώ τον αισθητό κόσμο και τον γραπτό Νόμο. Έτσι, αυτή την ημέρα που η φύση ετοιμάζεται να διατρέξει ένα νέο κύκλο εποχών, εορτάζομε το γεγονός, κατά το οποίο ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός εισήλθε στη Συναγωγή και ανοίγοντας το βιβλίο του Ησαΐα ανέγνωσε το χωρίο, όπου ο Προφήτης ομιλεί επ’ ονόματι του Σωτήρος∙ «Πνεύμα Κυρίου επ’ εμέ, ού είνεκεν έχρισέ με, ευαγγελίσασθαι πτωχοίς απέσταλκέ με, κηρύξαι ενιαυτόν Κυρίου δεκτόν» (Λουκ. 4, 18).
Όλες οι Εκκλησίες, συναθροισμένες «επί το αυτό», αναπέμπουν σήμερα δοξολογία προς τον ένα τρισυπόστατο Θεό, ο οποίος διαμένει στην αιώνια μακαριότητα, διακρατεί τα πάντα εν τη ζωή του, ο ίδιος ο Χριστός ανοίγει τις θύρες του νέου έτους και μας προσκαλεί να τον ακολουθήσουμε, για να γίνουμε μέτοχοι της αιωνιότητάς του».
